ببین

غازی ‌عینتاب شهری باستانی با قدمت 6000 ساله است و از لحاظ فرهنگی، مذهبی و تنوع غذایی بسیار غنی است. قرار گرفتن شهر در مسیرهای تجاری و محل عبور تمدن‌های مختلف، باعث محبوبیت و غنای بیشتر آن در طول تاریخ شده است.

این سرزمین که مهد بسیاری از دولت‌ - شهرهای مهم بود‌‌، انواع مختلف اعتقادات‌‌، از فرقه‌های بت‌پرستی گرفته تا ادیان توحیدی را تجربه کرده است. هر تمدن، فرهنگ خاص خود را به میراث تمدن قبلی اضافه کرده و در نتیجه این امر درست مثل لایه‌های خمیر باقلوا، لایه‌های مختلف فرهنگ و تمدن شگفت‌انگیزی در این شهر شکل گرفته است. این شگفتی به لطف صنعتگران بومی در موزاییک‌ها‌‌، مجسمه‌ها و نقش برجسته‌ها (معرق کاری) نیز به راحتی قابل مشاهده است.

مردم ‌عینتاب، علاوه بر دنیای روی زمین به دنیای زیرزمینی نیز توجه داشتند. آنها بزرگترین معبد زیرزمینی میترای در جهان را ساختند و نیز قنات‌ها را که یک سیستم هوشمند آب‌رسانی زیرزمینی است‌‌، به عنوان راهی برای حل مشکلات منطقه طراحی و تاسیس کردند.

اگر در مورد گنجینه‌های مرئی و نامرئی ‌عینتاب کنجکاو هستید‌‌، بیایید و این شهر مرموز را کشف کنید!

شهر باستانی زیگما

به لطف خانه‌های مشرف به رود فرات‌‌، رونق تجارت از طریق این رود و جنب و جوش زندگی اجتماعی‌‌، زیگما به عنوان یکی از بزرگترین و پرجمعیت‌‌‌ترین شهرهای دوره روم جلب توجه می‌کرد. تجار‌، فرماندهان و افراد ثروتمندی که در زیگما ساکن شده بودند‌‌، ویلا‌های زیادی را در دامنه کوه‌ها بنا کردند. هنرمندان با سنگ‌های رنگی کف این ویلا‌ها را تزئین کردند و با موزاییک‌ها صحنه‌های اساطیری و اشکال هندسی جهان باستان را نقش‌بندی نمودند.

زیگما با موزاییک‌های منحصر به فردی که خدایان اسطوره‌ای یونان را در کف استخرها یا سالن‌های غذاخوری به تصویر کشیده، با نقاشی‌های دیواری بر روی دیوار خانه‌ها و نقش برجسته مهر و موم‌ها (حدود 100.000 نقش برجسته مهرو موم) در بین شهرهای باستانی جهان، بیش از همه جلب توجه می‌کند.

کاوش در اکثر ویلاهای موزاییکی شهر به پایان رسیده و آثار کشف شده به موزه موزاییک زیگما منتقل شده‌اند. مناطقی که زیر آب سد بیره‌جیک مانده‌اند، جاهایی هستند که امکان حفاری در آنها وجود ندارد. ویلاهای واقع در مناطق بالای شهر تحت حفاظت قرار گرفته و برای بازدید عموم باز شده‌اند. کاوش‌های باستان‌شناسی در این شهر هنوز ادامه دارد.

موزه موزاییک زیگما

موزه موزاییک زیگما‌‌، که یکی از بزرگترین موزه‌های موزاییک در جهان است‌‌، از نظر تنوع طرح و رنگ‌‌، بسیار غنی است. در این موزه نزدیک به 3000 مترمربع موزاییک به نمایش گذاشته شده، همچنین موزه از نظر تعداد سنگ موزاییک نیز توجه‌ها را به خود جلب می‌کند. انتقال مضامین معماری‌‌، سبک زندگی‌‌، گیاهی و جانوری از طریق طراحی‌های سه بعدی با استفاده از تکنیک‌های سطح بالا‌‌، زیگما را به یکی از مهمترین موزه‌های جهان تبدیل کرده است.

آثار موجود در موزه با توجه به موقعیت مکانی آنها در شهر باستانی زیگما‌‌ و دقیقاً مطابق با اعتقادات‌‌، فرهنگ و معماری محیطی که مردم در آن زندگی‌‌‌ می‌کردند‌‌، چیده شده است. بنابراین، موزاییک‌های سافت شده در نزدیکی رود فرات، درست مقابل در ورودی چیده شده‌اند، در ادامه نیز موزاییک‌های به دست آمده از دامنه‌های شهر قرار گرفته‌اند. موزاییک‌های به دست آمده از مناطقی که زیر آب مانده‌اند یا در شرف رفتن به زیر آب هستند، در طبقه دوم به نمایش گذاشته شده‌اند. موزاییک‌های حمام رومی‌‌ که در زیرزمین موزه به نمایش گذاشته‌‌‌ شده‌اند، موزاییک‌هایی هستند که از زیر بدنه سد استخراج شده‌اند. در پایین‌‌‌ترین طبقه موزه موزاییک زیگما‌‌، می‌توان معماری و موزاییک‌های حمام را مشاهده‌‌‌ کرد که در پایین‌‌‌ترین درجه شهر باستانی زیگما یافت شده‌اند.

مجسمه مریخ (آرس)‌‌، خدای جنگ‌‌ که از برنز ساخته شده، یکی از برجسته‌‌‌ترین مصنوعات به نمایش گذاشته شده در موزه موزاییک زیگما است. علاوه بر این‌‌، موزاییک "دختر کولی" که شهرتی جهانی دارد، نیز در اینجا به نمایش گذاشته شده است.

موزه باستان‌شناسی

موزه باستان‌شناسی غازی ‌عینتاب که توسط صباحت گؤغوش‌‌ یکی از اولین زنان باستان‌شناس دوره جمهوری‌‌ تأسیس شد‌‌ه است، یک مجموعه جالب و غنی است. این موزه به لطف سالن‌های متعدد مربوط به دوره‌های مختلف، از دوران پارینه سنگی تا دوران کنونی، بازدیدکنندگان را به معنی واقعی کلمه‌‌، به یک سفر تاریخی می‌برد. نمایشگاه با فسیل‌ها و سنگ‌های به جای مانده از اولین دوره‌های زمین‌شناسی آغاز‌‌‌ می‌شود و با آثاری از دوران پارینه سنگی‌‌، نوسنگی‌‌، کالکولیتیک‌‌، عصر برنز‌‌، هیتی‌‌، هوریایی‌‌، پارسی‌‌، یونانی‌‌، رومی‌‌، رومی شرقی‌‌، اسلامی و دوره‌های عثمانی در 106 ویترین ادامه می یابد.

موزه روباز یئسمک

یئسمک به عنوان بزرگترین کوره و کارگاه مجسمه‌سازی خاورمیانه مابین قرن‌های 14 و 7 قبل از میلاد معروف است. در نیمه دوم هزاره دوم قبل ازمیلاد با به سلطنت رسیدن شوپیلومای پادشاه هیتی‌ها، منطقه تحت سلطه هیتی‌ها درآمد و بدین ترتیب این کارگاه، جایی که مردم محلی هوریانی در آن کار می‌کردند، راه‌اندازی شد. این کارگاه‌ که فعالیت‌های خود را از زمان مهاجرت اقوام دریا در سال 1200 قبل از میلاد به حالت تعلیق درآورد‌‌ه بود، دوباره در اواخر پادشاهی هیتی‌ها در قرن 9 قبل از میلاد شروع به کار کرد. در دوره جدید فعالیت کارگاه به عناصر هنری هیتی‌‌، سریانی، آرامی و آشوری اهمیت ویژه‌ای داده شد. این سبک‌‌ مجسمه‌سازی که به هنر شرقی‌‌ معروف بود، در غرب شروع به توسعه‌‌‌ کرده و با تأثیرگذاری بر فرهنگ‌های دریای اژه‌‌، هسته اصلی هنر یونان را تشکیل‌‌‌ می‌داد.

در اواخر قرن 7 قبل از میلاد‌‌، آشوریان فعالیت‌های کارگاه را متوقف کردند و استادان را به آشور بردند. فعالیت‌های این کارگاه‌ با رفتن استادان به حالت تعطیل درآمد و زمان برای یئسمک به معنی واقعی کلمه متوقف شد.

کوره و کارگاه مجسمه‌سازی یئسمک که با یک سیستم سازماندهی و بهره‌برداری بسیار عالی، در منطقه‌ای به مساحت 110 دکار فعالیت می‌کرد، امروز تبدیل به موزه شده است که همه مراحل ساخت مجسمه از مراحل استخراج سنگ، کار بر روی آنها در کوره‌ها تا اتمام کامل طرح مجسمه‌ها را به طور کامل به نمایش می‌گذارد. کوره و کارگاه مجسمه‌سازی حدود 500 سال فعال بود. این کوره و کارگاه تنها نمونه در جهان هستند که توانسته‌اند تا به امروز پابرجا بمانند، بنابراین از این نقطه نظر بسیار مهم هستند. آثار باستانی موجود در شهرهای زنجیرلی و ساکچاگؤزو و سایر شهرهای دوران هیتی‌ها در این کارگاه ساخته شده است.

امروز‌‌، در موزه فضای باز این منطقه حدود 500 مجسمه از زیر زمین خارج و به روش خاصی نمایش داده‌‌‌ شده است، مجسمه‌های شیر سنگی که نگهبان دروازه‌های شهرهای هیتی بودند، اکثریت قریب به اتفاق این مجسمه‌ها را را تشکیل‌‌‌ می‌دهند. اسفنکس‌های یادبود (شیر ماده بالدار با سر زن)‌‌، خرس انسان‌‌نما‌‌، ارابه‌‌، مرد سنگی، صحنه‌های شکار از دیگر آثار مهم ساخته شده در این کارگاه است.

شهر باستان کارکامیش

قدرتمندترین پادشاهی اواخر هیتی‌ها‌‌ که پس از سقوط امپراتوری هیتی‌ها در قرن دوازدهم قبل از میلاد طی 300 سال تاسیس شد‌‌، پادشاهی کارکامیش بود. پادشاهی کارکامیش تحت تأثیر هیتی‌ها قرار داشت، آنها در نیمه دوم قرن هفدهم قبل از میلاد شهر حلب و قسمت وسیعی از سوریه را تصرف کردند. پس از سقوط امپراتوری هیتی‌ها در سال 115 قبل از میلاد، کارکامیش به یکی از قوی‌‌‌ترین پادشاهی‌های مستقل منطقه تبدیل شد. این شهر در سال 717 قبل از میلاد توسط آشور سارگون دوم ویران شد. در نتیجه کاوش‌ها‌‌، بسیاری از کتیبه‌های هیروگلیف لوویان‌‌، لوح‌های سفالی‌‌، شیری که زیبا راه می‌رود، گاو بالدار و نقش برجسته‌های گاو- بز بالدار‌‌، کف موزاییک کشف شد. بیشتر نقش برجسته‌های کارکامیش امروز در موزه تمدن‌های آناتولی آنکارا و موزه باستان‌شناسی غازی ‌عینتاب به نمایش گذاشته شده است. شهر باستانی کارکامیش به زودی با نام "آرکوپارک" آماده بازدید علاقه‌مندان خواهد بود.

شهر باستانی دولوک و معبد میترا

دولوک در دو منطقه مجزا به شکل "شهر باستان" و "معبد" شکل یافته است. قدمت اولین اسکان در آن به 6000 سال قبل برمی گردد. این معبد در 3 کیلومتری شمال روستای دولوک بر روی تپه دولوک بابا‌‌ واقع شده است.

در کاوش‌های باستان‌شناسی انجام گرفته در تپه کَبَر در دولوک‌‌، ابزار سنگ چخماق مربوط به دوره پارینه سنگی اولیه و کارگاه‌هایی که این ابزارها را می‌ساختند‌‌، کشف شده است. در نتیجه این یافته‌ها‌‌، احتمال می‌رود که دولوک یکی از قدیمی‌‌‌ترین مراکز اسکان در جهان باشد.

دولوک نه تنها از نظر تاریخ شهرنشینی، بلکه از نظر تاریخ ادیان نیز جایگاه مهمی دارد. در حقیقت‌‌، دولوک مرکز باورهای تسوپ‌‌، زئوس و ژوپیتر دولیچنوس بود. دولوک که سرزمین اصلی ژوپیتر دولیچنوس خدای روم بود‌‌، شهرتی فراتر از مرزهای كومگنا داشت كه محل استقرار آیین میترا بود.

معبد میترا در دولوک، اولین معبد زیرزمینی میترایی در آناتولی است.

شهر باستانی دولوک و دهکده امروزی دولوک فرصتی لذت بخش برای بازدیدکنندگان فراهم‌‌‌ می‌کند تا هنگام کاوش در اعماق تاریخ با خانه‌های سنگ آهکی سنتی‌‌، مسجد تاریخی‌‌، مقبره‌های صخره‌ای و کلیساها، زیبایی‌های معماری و طبیعی را مشاهده کنند.

تپه تیلمن

از سال 2003، با آغاز کاوش‌ها در تیلمن‌‌، یکی از باشکوه‌‌‌ترین شهرهای هیتی بعد از هاتوشا در آناتولی‌‌، این مکان به یک آرکوپارک تبدیل شد. یافته‌های بدست آمده از این مکان، ارتباط متقابل بین‌النهرین باستان با فرهنگ‌ سوریه و آناتولی باستان را نشان‌‌‌ می‌دهد. طبق نتایج به دست آمده از کاوش‌های باستان‌شناسی،‌‌ قدمت این مکان به 4000 سال قبل از میلاد مسیح می‌رسد و در اواخر هزاره سوم قبل از میلاد این مکان شهر بزرگی بوده است. در شمال شرقی تپه‌‌، برج‌های گرد به ارتفاع 8 متر وجود دارد که با 17 پله‌ و یک سطح شیب‌دار‌‌‌ می‌توان به آنها دسترسی داشت. باروهای قلعه‌‌ که توسط دو ردیف دیوار محافظت‌‌‌ می‌شوند‌‌، با چیدن سنگ‌هایی در ابعاد بسیار بزرگ و سنگین درست شده‌اند. دروازه اصلی ورودی شهر در شرق قرار دارد که در دو طرف آن شیرهای سنگی از دروازه محافظت‌‌‌ می‌کنند.

قلعه غازی ‌عینتاب

قلعه غازی ‌عینتاب یکی از زیباترین قلعه‌های زنده ترکیه است که بر روی تپه‌ای در مرکز شهر واقع شده است. امروزه می‌دانیم که این بنا در تپه‌ای با قدمت 6000 سال در دوره کالکولتیک بنا نهاده شده و در قرن 2 تا 3 میلادی شهر کوچکی به نام "تبان" در قلعه و اطراف آن وجود داشته است. کاوش‌های باستان‌شناسی این دوره نشان می‌دهند که قلعه به عنوان برج دیده بانی رومی ساخته شده و با گذشت زمان گسترش یافته است. این قلعه در قرن 6 میلادی در زمان امپراتور بیزانس ژوستینیان، شکل امروزی را به خود گرفته است.

در نتیجه کاوش‌های باستان‌شناسی انجام گرفته توسط موزه باستان‌شناسی غازی ‌عینتاب‌‌، یک حمام و یک مسجد متعلق به دوره عثمانی کشف شد. قسمتی از قلعه، امروزه به عنوان موزه پانورامای دفاع قهرمانانه غازی ‌عینتاب استفاده می‌شود. موزه و پانورامای دفاع قهرمانانه غازی ‌عینتاب

مسجد کورتولوش

این بنا در سال 1892 توسط سارکیس بالیان معمار کاخ عثمانی طراحی و توسط سارکیس تاشچیان سنگ‌تراش ساخته شد. این ساختمان که به عنوان یک کلیسای گریگوریای ارمنی ساخته شد‌‌، نمونه موفقی از ادغام معماری سنگی منطقه ‌عینتاب - حلب با سیستم کوپل چند ضلعی معماری کلیسای ارمنستان است.

این ساختمان مدتی به عنوان زندان استفاده‌‌‌ ‌شد و در حال حاضر یکی از بزرگترین مساجد غازی ‌عینتاب است. برج ناقوس قدیمی به مناره تبدیل شد و مناره دوم به ساختمان اضافه شد. زنگ کلیسای سه تنی سفارشی، امروزه در موزه غازی ‌عینتاب تحت حفاظت است.

کلیسای سنت بدروس

این کلیسا که مربوط به سال 1723 است، در سال 2005 در جریان فعالیت‌های راه سازی شهرداری کشف شد. این کلیسا در دوره پاتریارک بدروس گریگور کاتولیکوس هشتم از سنگ آهک ساخته شد و با سنگ‌های مرمر صورتی و سنگ‌های بازالت تزئین شد. این ساختمان که به خوبی محافظت شده، امروزه به عنوان مرکز فرهنگی عمر ارسوی فعالیت‌‌‌ می‌کند.

کلیسای کندیرلی

ساخت این کلیسا در سال 1860 آغاز شد ولی به دلیل مشکلات مالی ارمنیان کاتولیک غازی ‌عینتاب در نهایت توانست با حمایت مالی ناپلئون سوم پادشاه فرانسه‌‌، مبلغین و جامعه کاتولیک فرانسوی به پایان برسد. کلیسای قدیمی تخریب شد و ساخت کلیسای فعلی در سال 1898 آغاز شد‌‌، ساخت این کلیسا دو سال طول کشید و در نهایت سال 1900 طی مراسمی عالی افتتاح شد. نقشه این کلیسا به تبعیت از کلیسای سنت فرانسیس در رم طراحی شد. سپس توسط دفتر پاپ در واتیکان ارسال گردید. این روزها به عنوان انستیتوی باستان‌شناسی ترک – آناتولی ایفای وظیفه می‌کند.

کنیسه

این کنیسه در دوره عثمانی به سال 1886 برای یهودیان ساکن غازی ‌عینتاب ساخته شد‌‌، اما پس از تأسیس دولت اسرائیل در سال 1948 و مهاجرت یهودیان به منطقه تازه تأسیس‌‌، مدتی بلااستفاده ماند. این کنیسه بعد از مرمت و بازسازی احیا شد و اکنون به عنوان یک مرکز فرهنگی فعالیت‌‌‌ می‌کند.

قنات‌ها

ساکنان غازی ‌عینتاب با دمای حداکثر 40 درجه سانتی گراد در ماه‌های تابستان‌‌، از طریق کانال‌هایی به نام "لیواس" آب را به مرکز خاصی به نام سردابه (سو بورجو) هدایت می‌کردند. برای جلوگیری از تبخیر آب که ارزشمندترین ماده منطقه است، داخل زمین کانال‌هایی با نام محلی لیواس کنده می‌شد، آب باران از طریق این کانال‌ها به سردابه هدایت شده و در آنجا جمع می‌شد و مردم شهر آب خود را از این مکان‌ها تامین می‌کردند. خانه‌ها به منظور تأمین آب مورد نیاز خود، روی لیواس ساخته می‌شدند و هر خانه‌ با حفر چاه می‌توانست به آب جمع‌شده در این محل دسترسی داشته باشد. این چاه‌ها علاوه بر تأمین آب مورد نیاز شهر، برای جلوگیری از خراب شدن مواد غذایی در اثر گرما نیز استفاده می‌شدند. برای جلوگیری از فاسد شدن مواد غذایی، در ماه‌های تابستان آنها را در چاه می‌آویختند.

همچنین در قسمتهای خروجی قنات و نیز محل‌هایی که قنات از زیر مسجد عبور می‌کرد، فضاهای بزرگی برای استفاده عموم ساخته می‌شد. این مکان‌ها با 30 الی 40 پله از سطح زمین قابل دسترس بودند، در برخی از این مکان‌ها توالت‌‌، حمام‌‌، مکان‌ استراحت، وضو‌‌، شستن لباس و پشم‌‌ و حتی برخی أوقات یک نمازخانه کوچکتر نیز وجود داشت. تا زمانی که خانه‌ها به معنای امروزی به آب آشامیدنی دسترسی پیدا کنند ، همچنین تا زمان ساخت شیر آب، قنات‌ها همچنان اهمیت خود را حفظ کردند. از آنجایی که این ساختارها تا حد زیادی یا به طور کامل زیرزمینی بودند، توجه زیادی را به خود جلب نکرده و در تاریخ هنر جای نگرفته‌اند.

در سفر خود به ‌عینتاب‌‌‌ می‌توانید از قنات پیشیریجی که توسط مملوکیان در قرن سیزدهم ساخته شده است دیدن کنید. این قنات قدیمی‌‌‌ترین قنات درغازی ‌عینتاب است. می‌توانید این سازه‌های معماری منحصر به فرد را که در فهرست موقت میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌اند، از نزدیک ببینید.